نیاز نان و تنور خالی نانوایی‌های لبنان

در حالی که به دلیل جنگ در اوکراین بحران کمبود و مشکلات زنجیره تامین مواد غذایی اکثر کشورهای جهان را در بر گرفته است، لبنان به عنوان کشوری که برای تأمین سوخت و نیازمندی‌های غذایی خود به واردات وابسته است، ماه هاست که با وضعیت حاد در تأمین نان شهروندان دست و پنجه نرم می‌کند. تا پیش از جنگ اوکراین، لبنان بیش از 80 درصد گندم خود را از روسیه و اوکراین تأمین می‌کرد.

بانک مرکزی لبنان در طول سالهای گذشته به واردات گندم کمک مالی می‌کرد تا قیمت نان را ثابت نگه دارد. حال با وجود اینکه دولت تلاش کرده تا با دادن یارانه به بخش آرد از روند نجومی افزایش قیمت نان و بالا رفتن هزینه‌های عمومی شهروندان جلوگیری کند اما به دلیل کاهش ذخیره ارز خارجی دولت و همچنین کاهش شدید ارزش پول ملی در سالهای اخیر، تلاش‌های دولت برای ایجاد ثبات کارآمدی لازم را نداشته است. از سال 2019 پوند لبنان بیش از 90 درصد ارزش خود را از دست داده است. به گزارش الجزیره ، قیمت نان از آغاز سال 2022 تا ماه میلادی ژوئن حدود 5 برابر شده است.

بحران کمبود و افزایش قیمت نان به نوبه خود منجر به مشکلات دیگری از جمله در معرض خطر قرار گرفتن صدها شغل مرتبط با تولید و توزیع نان در لبنان شده است و این امر می‌تواند بحران بیکاری را تشدید کند. برای مثال با تعیین نرخ دولتی برای نان، اساساً فروشندگان واسطه ای و دلال‌ها که در گذشته نان را به سوپرمارکت ها تحویل می دادند، از چرخه خارج می‌شوند.

 همچنین با کمبود نان در فروشگاه‌های بزرگ‌تر مواد غذایی، مشتریان به نانوایی‌های محلی می‌روند که این امر منجر به ایجاد صف‌های طولانی و ناامیدی برای ساکنان دور از نانوایی‌ها می‌شود.

امین سلام وزیر موقت اقتصاد لبنان هفته گذشته صاحبان نانوایی ها را متهم کرد که گندم یارانه ای را برای نان سنتی عربی، که یک غذای اصلی محلی است، احتکار می کنند تا بعداً آنها را با قیمت های بالاتر برای سود بیشتر بفروشند.

بحران نان و افزایش مشکلات پناهجویان سوری

اما یکی از مشکلاتی که در نتیجه بحران نان در لبنان این روزها عود کرده است، بحث وضعیت پناهجویان سوری ساکن لبنان است که از سال 2011 به حدود 1.5 میلیون نفر رسیده‌اند.این تعداد پناهنده سوری برای کشور 6 میلیونی لبنان از ابتدا نیز چالش برانگیز بود. حال با کمبود ذخایر نان حواشی و شایعه پراکنی‌های در شبکه‌های اجتماعی مثلا در مورد فرستادن نان از سوی پناهندگان سوری به اقوام و خویشاوندانشان در خاک سوریه و یا فروش آرد در بازار سیاه افزایش نیز یافته است.

کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) در گزارشی اخیراً اعلام کرد که تبعیض و خشونت علیه پناهجویان سوری در لبنان در هفته‌های اخیر افزایش یافته است.

پائولا پاراچینا، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به آسوشیتدپرس گفت: "ما شاهد تنش بین لبنانی ها و سوری ها در نانوایی ها در سراسر کشور بوده ایم."

هفته گذشته مقامات لبنانی از تشکیل یک کمیته امنیتی برای سرکوب نزاع و درگیری در نانوایی ها خبر دادند.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به نوبه خود از مقامات لبنانی خواست تا "حاکمیت قانون و حمایت از همه افراد در کشور را تضمین کنند" و در عین حال از جامعه بین المللی خواست کمک های خود را به کشور افزایش دهد.

با این حال کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با اشاره به تأثیرات بحران نان بر تشدید وضعیت پناهندگان سوری، از ورود قریب‌الوقوع 45000 تن گندم به بیروت و وام 150 میلیون دلاری بانک جهانی برای خرید غلات بیشتر به دولت لبنان، برای حل‌وفصل این بحران ابراز امیدواری کرد.

گزارش کمیساریای پناهجویان در مورد وضعیت آوارگان سوری در حالی است که کشورهای غربی بویژه امریکا طی ماه‌های گذشته در روند همکاری‌های لبنان و سوریه برای تسهیل شرایط بازگشت آوارگان به مناطق آزادشده از دست تروریست‌ها، که می‌تواند مسیر پایان کامل بحران سوریه را هموارتر کند، به انحا مختلف کارشکنی کرده‌اند.

تمهیدات دولتی؛ از سیلوسازی تا ساماندهی پناهجویان سوری

لبنان پس از انتخابات پارلمانی 15 می (25 اردیبهشت) هنوز کابینه جدید را تشکیل نداده است اما با این حال دولت موقت نجیب میقاتی و نمایندگان پارلمان برای رسیدگی به وضعیت بحران نان اقدامات جبرانی را در دستور کار قرار داده‌اند.

از یکسو امین سلام وزیر موقت اقتصاد لبنان روز چهارشنبه گذشته به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که لبنان قصد دارد دو سیلو جدید غلات برای مقابله با بدتر شدن بحران امنیت غذایی بسازد.

امین سلام گفت: چندین کشور و سازمان بین المللی برای تامین اعتبار و مناقصه سیلوهای جدید که در مجموع 100 میلیون دلار هزینه دارد، ابراز علاقه کرده اند. سلام گفت که او همچنین در حال مذاکره با بانک جهانی و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل برای تامین مالی آن است.

انفجار سال 2020 در بندر بیروت به شدت به بزرگترین سیلوهای گندم این کشور آسیب رساند.

وزیر اقتصاد لبنان گفت که یک مطالعه امکان سنجی فنی برای ساخت دو سیلو غلات در شمال پایتخت در بندر طرابلس و در دره بقاع شرقی توسط بانک اروپایی بازسازی و توسعه دریافت کرده است.

به گفته این مقام لبنانی سیلوهای بندری 125000 تن گنجایش دارند. او توضیح داد: « به این ترتیب، زمانی که ما این سه سیلو را داشته باشیم، لبنان تا 9 ماه ذخایر امن خواهد داشت».

از طرف دیگر در سطح قانونگذاری نیز پارلمان لبنان روز سه شنبه گذشته به دریافت وام 150 میلیون دلاری از بانک جهانی برای واردات گندم رای داد که به گفته امین سلام می‌تواند، قیمت نان را حداقل برای شش ماه ثابت نگه دارد . او گفت که لبنان باید ظرف یک ماه آینده این بودجه را دریافت کند.

حال در شرایطی که به نظر می‌رسد تمهیدات دولت برای بهبود وضعیت نان حداقل در آینده بسیار نزدیک نمی‌تواند تنور نانوایی های لبنان را برای شهروندان گرم نگه دارد امید بیشتر لبنانی‌ها به اخبار مبتنی بر شروع اجرای توافقات میان روسیه و اوکراین برای ایجاد دالان امن صادرات غلات است که در روزهای گذشته با میانجی‌گری ترکیه به دست آمد. برای لبنانی که به دلیل دست به گریبان بودن با مشکلات اقتصادی به شدت از تبعات اقتصادی جنگ اوکراین متأثر شده است تداوم این بحران به معنای طولانی بودن روزهای سخت پیش رو است.